ავტორი: ბესარიონ ბოხაშვილი
გაეროს ადამიანის უფლებათა დაცვის უმაღლესი კომისრის წარმომადგენლობა სამხრეთ კავკასიაში

შესავალი

პირადი ცხოვრების პატივისცემის უფლება ერთ-ერთი იმ ფუნდამენტური უფლებათაგანია, რომელიც განმტკიცებულია უნივერსალურ და რეგიონულ დონეზე მიღებული საერთაშორისო ხელშეკრულებებით. ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მე-8 მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად

„1. ყველას აქვს უფლება, პატივი სცენ მის პირად და ოჯახურ ცხოვრებას, მის საცხოვრებელსა და მიმოწერას...“

პირადი ცხოვრების პატივისცემის უფლებით დაცულ ურთიერთობათა სფერო საკმაოდ ფართოა და არ ექვემდებარება ამომწურავ განსაზღვრებას (კოსტელო-რობერტსი გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ (Costello-Roberts v. the United Kingdom), 1993 წლის 25 მარტი, 36-ე პუნქტი.). არც ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მე-8 მუხლის ტექსტი და არც ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტული სამართალი ამომწურავად არ განსაზღვრავს პირად ცხოვრებას. საქმეზე –  ნიმიტცი გერმანიის წინააღმდეგ (Niemietz v. Germany) –  ევროპულმა სასამართლომ განაცხადა, რომ: „სასამართლო არ თვლის შესაძლებლად ან აუცილებლად, ამომწურავად განსაზღვროს „პირადი ცხოვრების“ კონცეფცია. თუმცა, ძალზე შეზღუდული იქნებოდა ამ კონცეფციის შემოფარგვლა „შიდა წრით“, რომელშიც ინდივიდი შეიძლება მის მიერ არჩეული პირადი ცხოვრებით ცხოვრობდეს და მისგან გამორიცხავდეს გარე სამყაროს, რომელიც არ შედის ამ წრეში. პირადი ცხოვრების პატივისცემა ასევე უნდა მოიცავდეს, გარკვეულ ფარგლებში, „სხვა ადამიანებთან ურთიერთობის დამყარებისა და განვითარების უფლებას.“

ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ მოიშველია „პირადი ავტონომია“, როგორც კონვენციის მე-8 მუხლით გარანტირებული პირადი ცხოვრების განმარტების მნიშვნელოვანი პრინციპი. მან მიუთითა, რომ მე-8 მუხლით დაცულია თითოეული ინდივიდის პირადი სფერო, მისი, როგორც ინდივიდუალური ადამიანის, იდენტურობის დეტალების დადგენის უფლების ჩათვლით (იხ. კრისტინ გუდვინი გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ (Christine Goodwin v. the United Kingdom), 2002 წლის 11 ივლისი, 90-ე პუნქტი). 

მიუხედავად იმისა, რომ ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ ამომწურავად არ განმარტა პირადი ცხოვრების კონცეფცია, სასამართლოს პრაქტიკამ ნათელი მოჰფინა იმ საკითხების ნაწილს, რომლებიც განეკუთვნება პირად ცხოვრებას.

პირადი მონაცემების შეგროვება და მათზე წვდომა, ფოტო და ვიდეო მასალა

პირადი ცხოვრების უმნიშვნელოვანეს ნაწილად ევროპული სასამართლო მიიჩნევს პირად მონაცემებსა და ინფორმაციას ისევე როგორც ფოტო-ვიდეო მასალას.  ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს განმარტებით, პირადი ცხოვრება ასევე მოიცავს, გარკვეულ ფარგლებში, სხვა ადამიანებთან ურთიერთობას, მათ შორის სამსახურებრივ ურთიერთობასაც (ნიმიტცი გერმანიის წინააღმდეგ (Niemietz v. Germany), 1992 წლის 16 დეემბერი, 29-ე პუნქტი; ჰალფორდი გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ (Halford v. the United Kingdom), 1997 წლის 25 ივნისი, 42-ე–46-ე პუნქტები.). ყოველდღიურ ცხოვრებაში პირს უწევს გარკვეული საქმიანობის წარმართვა, ურთიერთობა ოჯახის წევრებთან, მეგობრებთან, საზოგადოების სხვა ასეთი ურთიერთობების შესახებ ან ინდივიდის სხვა პირადი მონაცემების სისტემატურად შეგროვება და შენახვა ხელისუფლების ორგანოების მხრიდან არის პირადი ცხოვრების პატივისცემის უფლების შეზღუდვა, რაც ჯეროვნად უნდა იქნეს გამართლებული და დასაბუთებული ხელისუფლების ორგანოების მხრიდან. ანალოგიური ვალდებულებები ეკისრება ხელისუფლების ორგანოებს, თუნდაც პირადი მონაცემები შეგროვებული იყოს საჯარო ადგილებში (პეკი გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ (Peck v. the United Kingdom), 2003 წლის 28 იანვარი, 56-ე პუნქტი), ეხებოდეს ექსკლუზიურად პირის პროფესიულ ან საჯარო საქმიანობას (ამანი შვეიცარიის წინააღმდეგ (Amann v. Switzerland), 2000 წლის 16 თებერვალი, 65-ე–67-ე პუნქტები; როტარუ რუმინეთის წინააღმდეგ (Rotaru v. Romania), დიდი პალატა, 2000 წლის 4 მაისი, 43-ე-44-ე პუნქტები.), ეხებოდეს პირის ჯანმრთელობას (L.L. საფრანგეთის წინააღმდეგ (L.L. v. France)), ეხებოდეს პირის გადაადგილების მარშრუტს ან მის ადგილსამყოფელს (უზუნი გერმანიის წინააღმდეგ (Uzun v. Germany), 2010 წლის 2 სექტემბერი, 51-ე–53-ე პუნქტები), ასევე გულისხმობდეს პირის შესახებ ინფორმაციის მიწოდებას თუნდაც უახლოესი სისხლით ნათესავისათვის (ოდიევრი საფრანგეთის წინააღმდეგ (Odievre v. France), 2003 წლის 13 თებერვალი), ან იყოს პირის ბიოლოგიური იდენტიფიცირების საშუალება („ს“ და მარპერი გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ (S. and Marper v. the United Kingdom), 2008 წლის 4 დეკემბერი.).

ევროპული სასამართლოს განმარტებით ინდივიდის ფოტო- და ვიდეოგამოსახულება განსაკუთრებით არის დაცული პირადი ცხოვრების უფლებით. საქმეზე – ერიკაინენი და სხვები ფინეთის წინააღმდეგ (Eerikainen and others v. Finland)  – ევროპულმა სასამართლომ განაცხადა:

„სასამართლოს აზრით, ფოტოსურათის ან ვიდეო გამოსახულების გამოქვეყნება, ზოგადად, უნდა იქნეს განხილული, როგორც პირის პირად ცხოვრებაში უფრო არსებითი ჩარევა, ვიდრე პირის ვინაობის ან სახელის მოხსენიება.“ (2009 წლის 10 თებერვალი; ასევე იხ. „ვერლაგსგრუპპე ნიუს GmbH“ ავსტრიის წინააღმდეგ (Verlagsgruppe News GmbH v. Austria), 2006 წლის 14 დეკემბერი)

პატივი და ღირსება

ადამიანის პატივი და ღირსება პირადი ცხოვრების უფლებით დაცული ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი სიკეთეა. ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს მიერ პატივისა და ღირსების შელახვასთან დაკავშირებით განხილული საქმეები, ძირითადად, ეხება ისეთ ფაქტობრივ გარემოებებს, როდესაც კონკრეტული ფიზიკური ან იურიდიული პირების გამოხატვის თავისუფლებით სარგებლობამ შეიძლება შელახოს ინდივიდთა პატივი და ღირსება. ვინაიდან გამოხატვის თავისუფლება მიჩნეულია დემოკრატიული და პლურალისტური საზოგადოების ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს ქვაკუთხედად, იმ საქმეებში, რომლებშიც წინააღმდეგობაში მოდის, ერთი მხრივ, გამოხატვის თავისუფლება და, მეორე მხრივ, პატივისა და ღირსების დაცვა, საერთაშორისო საზედამხედველო ორგანოები, მათ შორის ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლო, პირველ რიგში, ყურადღებას ამახვილებს შემდეგ საკითხებზე:

ა) რამდენად ეხება კონკრეტული გამონათქვამი, ფილმი, სტატია, სიუჟეტი და სხვ. საზოგადოებრივი ინტერესის საგანს. ამ შემთხვევაში საზოგადოებრივი ინტერესი არ გულისხმობს კონკრეტული პირის ან პირთა ჯგუფის ინტერესს, ჰქონდეს ინფორმაცია სხვა, თუნდაც ცნობილი, პირის პირადი ცხოვრების შესახებ, არამედ გულისხმობს ისეთ მნიშვნელოვან საკითხებს, როგორებიცაა: სახელმწიფო უშიშროება, საზოგადოებრივი უსაფრთხოება, კორუფციასთან ბრძოლა, ჯანმრთელი გარემო, სამართლის უზენაესობა, მართლმსაჯულება, სამართალდამცავი ორგანოების საქმიანობა, საჯარო ინფორმაციისა და მომსახურების ხელმისაწვდომობა მოქალაქეთათვის, ეფექტიანი მმართველობა, პასუხისმგებლობა და სხვ (იხ. პორუბოვა რუსეთის წინააღმდეგ, Porubova v. Russia, პუნქტი 45).;

ბ) იმ შემთხვევაში, თუ ჩრდილი მიადგა პატივსა და ღირსებას, რა კონტექსტში მოხდა ეს – ეხებოდა თუ არა გამონათქვამები ინდივიდის საჯარო საქმიანობას, ეს ეხებოდა ფაქტს, თუ იყო შეფასებითი მსჯელობა, რა სახის ქმედებამ და რა ფორმით მოახდინა პირის პატივის ან ღირსების შელახვა და სხვა (ვონ ჰანოვერი გერმანიის წინააღმდეგ Von Hannover (1) v. Germany პუნქტი 60).;

გ) რამდენად იყო პირის მიმართ გამოთქმული გამონათქვამები ან სიუჟეტი გამოწვეული თავად ამ პირის ქმედებით (ობერშჩლიკი ავსტრიის წინააღმდეგ Oberschlik v. Austria (2) პუნქტი 33);

დ) მართლმსაჯულების ეროვნულმა ორგანოებმა რამდენად პროპორციულად  დაადგინეს ბალანსი გამოხატვის თავისუფლებასა და პატივისა და ღირსების დაცვას შორის (Amilachioae v. Moldova).

ადამიანის სხეული

და სიცოცხლე

ევროპული სასამართლოს მიერ ბოლო პერიოდში განვითარებული პრეცედენტული სამართალი განსაკუთრებულ ყურადღებას ამახვილებს ინდივიდის ფიზიკურ ხელშეუხებლობაზე, რაც უწინარესად, გულისხმობს და იცავს პირის სხეულს, რომელსაც სასამართლო ადამიანის პირადი ცხოვრების ყველაზე ინტიმურ ნაწილად თვლის. პირის თანხმობის გარეშე მის სხეულთან მიმართებით განხორციელებული ნებისმიერი ხასიათის ქმედება, თვალთვალი, სამედიცინო მანიპულაცია, რაოდენ მცირე მნიშვნელობისაც არ უნდა იყოს ის, ითვლება პირად ცხოვრებაში ჩარევად (სოლომახინი უკრაინის წინააღმდეგ (Solomakhin v. Ukraine), 2012 წლის 15 მარტი, 33-ე პუნქტი; „ი.გ.“ და სხვები სლოვაკეთის წინააღმდეგ (I.G. and Others v. Slovakia), 2012 წლის 13 ნოემბერი, 135-ე–146-ე პუნქტები.).  ხსენებულის ნათელი მაგალითებია საქმეები კონოვალოვა რუსეთის წინააღმდეგ (Konovalova v. Russia 2014 წლის 9 ოქტომბერი) –რომელიც ეხებოდა, მოსარჩელის თანხმობის გარეშე, უცხო პირების დასწრებას მისი მშობიარობის პროცესზე და სოდერმანი შვედეთის წინააღმდეგ (Soderman v. Sweden 2013 წლის 12 ნოემბერი.) – რომელშიც მოსარჩელემ 14 წლის ასაკში აღმოაჩინა, რომ მისი მამინაცვალი აბაზანაში, გასარეცხი თეთრეულის კალათში მალულად დამონტაჟებული  ვიდეოკამერით ახდენდა მის გადაღებას. ორივე ხსენებულ საქმეში სასამართლომ დაადგინა დარღვევა და განაცხადა, რომ ხელისუფლების ორგანოებმნა ვერ უზრუნველყვეს ჯეროვნად დაეცვათ მოსარჩელეთა პირადი ცხოვრების პატივისცემის უფლება. თუმცა ევროპულმა სასამართლომ არ დაადგინა პირადი ცხოვრების პატივისცემის უფლების დარღვევა და გაამართლა ხელისუფლების ორგანოების მიერ მოსარჩელის ადმინისტრაციული წესით დაკავება საქმეში გოუგი გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ (Gough v. the United Kingdom) – სადაც მოსარჩელეს სწამდა ადამიანის სხეულის უმანკოებისა და მისდევდა ცხოვრების ნუდისტურ სტილს, რაც გამოიხატებოდა საზოგადოებრივ ადგილებსა და ქუჩაში შიშველ სიარულში.

სასიკვდილო შედეგის დადგომა, როგორც ინდივიდის უფლება, ევროპულ სასამართლოს განხილული აქვს რამდენიმე უფლებასთან მიმართებით. ადრეულ საქმეებში ევროპულმა სასამართლომ ზოგადად მიიჩნია, რომ ევთანაზიასთან დაკავშირებით სახელმწიფოებს შორის არსებული განსხვავებული მიდგომების გამო, სახელმწიფოებს გააჩნდათ შეფასების ფართო ფარგლები იმის განსაზღვრისას, უნდა იქნეს თუ არა ინკრიმინირებულ ქმედებად გამოცხადებული სიკვდილის მოსწრაფებაში დახმარების აღმოჩენა. 2010 წლის შემდგომ განხილულ საქმეებში ევროპულმა სასამართლომ ცალსახად დაადგინა, რომ სიკვდილის უფლება არის პირადი ცხოვრების განუყოფელი ნაწილი. საქმეში ჰაასი შვეიცარიის წინააღმდეგ (Haas v. Switzerland) ევროპულმა სასამართლომ დაადგინა, რომ დაირღვა კონვენციის მე-8 მუხლი. სასამართლომ აღნიშნა, რომ ევროპის საბჭოს წევრი სახელმწიფოები ჯერ კიდევ შორს იყვნენ კონსენსუსის მიღწევისაგან ადამიანის უფლებასთან დაკავშირებით, – პირმა თავად აირჩიოს, თუ როგორ და როდის დაასრულოს მან  სიცოცხლე.  სასამართლომ დაადგინა, რომ სახელმწიფოებს ჰქონდათ ფართო დისკრეცია ამ საკითხებთან მიმართებით. მართალია, სასამართლომ აღიარა, რომ მოსარჩელეს შეიძლება სურდა სუიციდი უსაფრთხო და ღირსეული გზით და ყოველგვარი ტკივილის გარეშე, მაგრამ ჩათვალა, რომ შვეიცარიის კანონით დადგენილ მოთხოვნას, რომ ექიმის მიერ გაცემულიყო რეცეპტი ნატრიუმის ფენობარბიტალის მისაღებად, ჰქონდა კანონიერი მიზანი, კერძოდ, დაეცვა პირები ნაჩქარევი გადაწყვეტილებების მიღებისაგან. სასამართლომ მიიჩნია, რომ რეცეპტის მოთხოვნა, რომელიც გაიცემა საფუძვლიანი ფსიქიატრიული შეფასების საფუძველზე, შეესაბამებოდა კონვენციის მე-8 მუხლს. სხვა სიტყვებით, ერთი მხრივ, სასამართლომ აღიარა, რომ სიკვდილის უფლება ხვდება პირადი ცხოვრების პატივისცემის უფლების სფეროში, ხოლო, მეორე მხრივ, განაცხადა, რომ გარკვეული პროცედურები, რომლებიც სახელმწიფომ შეიძლება დააწესოს ინდივიდის ფსიქიკური მდგომარეობის გადასამოწმებლად სიცოცხლის მოსწრაფებასთან დაკავშირებული გადაწყვეტილების მიღების პროცესში, არ არღვევდა პირადი ცხოვრების პატივისცემის უფლებას. აღნიშნულის განხორციელებისას უმნიშვნელოვანესი იყო იმის იდენტიფიცირება, რამდენად საღი გონებით იღებდა პირი ამ გადაწყვეტილებას.

სქესობრივი ცხოვრება და სექსუალური ორიენტაცია

სქესობრივი ცხოვრება და სექსუალური ორიენტაცია ცალსახად ექცევა პირადი ცხოვრების პატივისცემის უფლების სფეროში. საქმეზე – დადჯენი გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ (Dudgeon v. the United Kingdom 1981 წლის 22 ოქტომბერი, 52-ე პუნქტი.), – რომელიც ეხებოდა ურთიერთთანხმობით ჰომოსექსუალურ ურთიერთობას  სრულწლოვან მამაკაცებს შორის, – ევროპულმა სასამართლომ სქესობრივი ცხოვრება განმარტა როგორც პირადი ცხოვრების ერთ ერთი „ყველაზე ინტიმური ასპექტი“. ბოლო რამდენიმე ათწლეულის განმავლობაში სექსუალური იდენტობა და ორიენტაცია ჩამოყალიბდა იმ ნიშნად, რომლის საფუძველზეც განსხვავებული მოპყრობა ითვლება დისკრიმინაციად. ამავე დროს, გამოიკვეთა მრავალი პოზიტიური ღონისძიება, რომლებიც უნდა გაატარონ სახელმწიფოებმა, რათა მოხდეს განსხვავებული ორიენტაციის პირთა პირადი ცხოვრების უფლების ჯეროვანი და სათანადო პატივისცემა.

ადამიანის უფლებათა საერთაშორისო საზედამხედველო ორგანოებმა არაერთი საქმე განიხილეს, რომლებშიც მოსარჩელეები დავობდნენ მათ მიმართ დისკრიმინაციაზე სექსუალური ორიენტაციის ნიშნით, პირადი და ოჯახური ცხოვრების სფეროში. სასამართლომ ამ საქმეების ნაწილი განიხილა მხოლოდ პირადი ცხოვრების პატივისცემის უფლებასთან მიმართებით. თავდაპირველად ეს საქმეები შეეხებოდა ჰომოსექსუალური ურთიერთობების სისხლისსამართლებრივ აკრძალვას ზრდასრულებს შორის (დადჯენი გაერთინებული სამეფოს წინააღმდეგ (Dudgeon v. the United Kingdom), 1981 წლის 22 ოქტომბერი;  ნორისი ირლანდიის წინააღმდეგ (Norris v. Ireland), 1988 წლის 26 ოქტომბერი; მოდინოსი კვიპროსის წინააღმდეგ (Modinos v. Cyprus), 1993 წლის 22 აპრილი.) და შეიარაღებული ძალებიდან ჰომოსექსუალების განთავისუფლებას (სმიტი და გრეიდი გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ (Smith and Grady v. the United Kingdom), 1999 წლის 27 სექტემბერი.). პირველ შემთხვევაში, საერთაშორისო საზედამხედველო ორგანოებმა ცალსახად განაცხადეს, რომ ჰომოსექსუალური ურთიერთობების კრიმინალიზება შეუთავსებელია პირადი ცხოვრების პატივისცემის უფლებასთან; მეორე შემთხვევაში კი, სასამართლოებმა მიიჩნიეს, რომ სამხედრო მოსამსახურეთა გათავისუფლება ჯარიდან მხოლოდ მათი ორიენტაციის გამო, როდესაც ირღვევა სამხედრო დისციპლინა ან მოქმედი ნორმები, ეწინააღმდეგება პირადი ცხოვრების პატივისცემის  უფლებას.

მოგვიანებით განხილული საქმეები ეხებოდა ჰომოსექსუალი წყვილისათვის ქორწინების უფლების მინიჭებას (შალკი და კოფი ავსტრიის წინააღმდეგ (Schalk and Kopf v. Austria), ოფიციალური პარტნიორობის შესახებ აქტით ჰომოსექსუალ პირთა კავშირის აღიარების ვალდებულებას (ოლიარი და სხვები იტალიის წინააღმდეგ (Oliari and Others v. Italy) 2015 წლის 21 ივლისი.) მშობლის უფლება-მოვალეობების მინიჭებას (სალგუიერო და სულვა მუტა პორტუგალიის წინააღმდეგ (Salgueiro da Silva Mouta v. Portugal), 1999 წლის 21 დეკემბერი.), შვილად აყვანის ნებართვას (E.B. საფრანგეთის წინააღმდეგ (E.B. v. France), დიდი პალატა, 2008 წლის 22 იანვარი.), მემკვიდრეობის უფლებას გარდაცვლილი პარტნიორის საკუთრებაზე (კარნერი ავსტრიის წინააღმდეგ (Karner v. Austria) და კოზაკი პოლონეთის წინააღმდეგ (Kozak v. Poland), 2010 წლის 2 მარტი.) უფლებას სოციალური დაზღვევის პაკეტზე (P.B. და J.S. ავსტრიის წინააღმდეგ (P.B. and J.S. v. Austria), 2010 წლის 22 ივლისი.).

რაც შეეხება გენდერულ იდენტობას ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ, მრავალ საქმეზე დაადგინა, რომ პოსტოპერაციულ ტრანსსექსუალებს შეუძლიათ, ამტკიცონ, რომ არიან პირადი ცხოვრების პატივისცემის უფლების დარღვევის მსხვერპლნი, მათი სქესის სამართლებრივი აღიარების არარსებობის შემთხვევაში (გრანტი გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ (Grant v. the United Kingdom), 2006 წლის 23 მარტი, მე-40 პუნქტი; L. ლიტვის წინააღმდეგ (L. v. Lithuania), 2007 წლის 11 სექტემბერი, 59-ე პუნქტი.). სადაო რჩებოდა საკითხი იგივე ვალდებულებები გააჩნდათ თუ არა ხელისფლების ორგანოებს ტრანსექსუალებთან მიმართებით, რომლებსაც არ ჰქონდათ გაკეთებული შესაბამისი ქირურგიული ოპერაცია. 2019 წელს ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილებით საქმეზე X v. “the former Yugoslav Republic of Macedonia“ (no. 29683/16) პუნქტი 70) სასამართლომ აღიარა იმ ტრანსექსუალთა, რომელთაც არ ჰქონდათ გაკეთებული ოპერაცია, უფლება ესარგებლათ თავიანთი იდენტობის სამართლებრივი და სწრაფი აღიარების უფლებით. 

ხსენებული საქმეების ანალიზის შედეგად ნათელი ხდება, რომ ევროპული სასამართლო სულ უფრო და უფრო მკაცრად აფასებს სექსუალური ორიენტაციისა და გენდერული იდენტობის საფუძველზე განხორციელებულ განსხვებულ მიდგომას სახელმწიფო ხელისუფლების ორგანოების მხრიდან და სულ უფრო ნაკლები არგუმენტი რჩებათა ხელისუფლების ორგანოებს გაამართლონ განსხვავებული მოპყრობა ლგბტ თემთან დაკავშირებით.

დასკვნა

თავისი არსიდან და ურთიერთობების იმ ფართე სპექტრიდან გამომდინარე, რომლებიც ხვდება პირადი ცხოვრების კონცეფციის ფარგლებში, ეს უკანასკნელი მუდმივად ექვემდებარება სასამართლოს მხრიდან განმარტებასა და განვითარებას. ევროპული კონვენცია, როგორც სიცოცხლისუნარიანი დოკუმენტი, მუდმივად საჭიროებს იმგვარ განმარტებას, რომელიც შესაბამისი იქნება დღევანდელ რეალობასთან. სასამართლოს პრეცედენტული სამართალი, როგორც კონვენციის დებულებების, და მათ შორის პირადი ცხოვრების, განმარტების ყველაზე ავტორიტეტული წყარო, პერმანენტულად პროგრესირებს და ადამიანის უფლებათა სულ უფრო და უფრო მზარდი სტანდარტებიდან გამომდინარე ცხადყოფს რომ კონკრეტული ურთიერთობები, რომლებიც 90-იანი წლების განმავლობაში არ ხვდებოდა პირადი ცხოვრების უფლების სფეროში, ცალსახად იქნა აღიარებული პირადი ცხოვრების შემადგენელ ნაწილად ბოლო ათწლეულის განმავლობაში. შესაბამისად ხელისუფლების ორგანოებმა მუდმივად უნდა მოახდინონ თავიანთი კანონმდებლობებისა და პრაქტიკის მოდიფიცირება, რათა მათი ქმედებები შესაბამისობაში იყოს პირადი ცხოვრების პატივისცემის უფლებასა და სასამართლოს მიერ დადგენილ მიდგომებთან.