ავტორი: ეკატერინე ახალკაცი
სსიპ აღსრულების ეროვნული ბიუროს იურისტი, თსუ იურიდიული ფაკულტეტის მოწვეული ლექტორი

შესავალი
საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლი საპროცესო უფლებებს ადგენს – კერძოს პირველივე ნაწილის მიხედვით: ყოველ ადამიანს აქვს უფლება თავის უფლებათა დასაცავად სასამართლოს მიმართოს. საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლება უზრუნველყოფილია საქართველოს კონსტიტუციით.
საქართველოს კონსტიტუციაზე საუბრისას აუცილებლად უნდა გამოიყოს 59-ე მუხლი, რომელიც სასამართლო ხელისუფლებას განამტკიცებს, კერძოდ: სასამართლო ხელისუფლება დამოუკიდებელია და მას საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო და საქართველოს საერთო სასამართლოები ახორციელებენ.
საყურადღებოა, რომ საქართველოს უზენაეს სასამართლოს კონსტიტუციის 61-ე მუხლი განსაზღვრავს, კერძოდ, ეს არის საკასაციო სასამართლო, რომლის შემადგენლობაში შედის 28 მოსამართლე (არანაკლებ), რომელთაც იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს წარდგენით უვადოდ, ორგანული კანონით დადგენილი ასაკის მიღწევამდე, სრული შემადგენლობის უმრავლესობით ირჩევს პარლამენტი. 
შეუძლებელია, იმსჯელო სასამართლო ხელისუფლებაზე და მოსამართლის ცნება არ განმარტო. დავეყრდნობი საქართველოს კონსტიტუციის 63-ე მუხლს, რომლის მიხედვითაც მოსამართლე თავის საქმიანობაში დამოუკიდებელია და მხოლოდ კონსტიტუციასა და კანონს ემორჩილება. გადაწყვეტილების მიღებისას ყოველგვარი ზემოქმედება მოსამართლეზე ზეგავლენის მოსახდენად იკრძალება და კანონით ისჯება. ბათილია ყოველი აქტი, რომლებიც ზღუდავს მოსამართლის დამოუკიდებლობას. აღსანიშნავია, რომ მოსამართლე ხელშეუხებელია, დაუშვებელია მისი მიცემა სისხლის სამართლის პასუხისგებაში, დაკავება ან დაპატიმრება, საცხოვრებლის ან სამუშაო ადგილის, მანქანის ან თვითონ მისი გაჩხრეკა, თუ ის იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს მოსამართლეა, ხოლო საკონსტიტუციო სასამართლოს მოსამართლის შემთხვევაში ეს დაუშვებელია საკონსტიტუციო სასამართლოს თანხმობის გარეშე. გამონაკლისს წარმოადგენს დანაშაულზე წასწრების შემთხვევა. სახელმწიფო ვალდებულია უზრუნველყოს მოსამართლისა და მისი ოჯახის უსაფრთხოება. ხაზგასასმელია, რომ მოსამართლის თანამდებობა შეუთავსებელია სხვა თანამდებობასა და ანაზღაურებად საქმიანობასთან, გარდა სამეცნიერო და პედაგოგიური საქმიანობისა. მოსამართლე არ შეიძლება იყოს პოლიტიკური პარტიის წევრი ან მონაწილეობდეს პოლიტიკურ საქმიანობაში.
ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილებები სასჯელის სახით ჯარიმის გამოყენებასთან მიმართებით
საინტერესოა ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს 2007 წლის 11 იანვრის გადაწყვეტილება საქმეზე: Mamidakis v. Greece, მომჩივანი – ბერძენი, ნავთობის კომპანიის დირექტორი (The Oil Company Mamidoil–Jetoil SA). 1997 წელს ნავთობპროდუქტის კონტრაბანდისა და ასევე საბაჟო წესების დარღვევისათვის ჯარიმის სახით მას 3,008,216 ევროს გადახდა დაეკისრა, ჯამურად, 4,946,145 ევრო. მომჩივანმა გაასაჩივრა აღნიშნული ჯარიმის ოდენობა, მაგრამ უზენაესმა სასამართლომ არ დააკმაყოფილა მისი საჩივარი. ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს (შემდგომ – ევროპული სასამართლო) წინაშე მომჩივანი აცხადებდა, რომ დაკისრებული ჯარიმის გადაჭარბებულმა ოდენობამ ევროპული კონვენციის მე-6 მუხლისა (საქმის სამართლიანი განხილვის უფლება) და დამატებითი ოქმის 1-ლი მუხლის (საკუთრების დაცვა) დარღვევა გამოიწვია. 
სასამართლომ აღნიშნა, რომ უნდა არსებობდეს პროპორციული ურთიერთმიმართება გატარებულ ზომასა და მისაღწევ მიზანს შორის. განსახილველ საქმეში შეზღუდვა კანონით იყო გათვალისწინებული და გამართლებული საჯარო ინტერესების დაცვით, კერძოდ, კონტრაბანდის (დანაშაულის) წინააღმდეგ საბრძოლველად. რაც შეეხება მომჩივნის უფლებაში ჩარევასა და საერთო ინტერესების დაცვას შორის პროპორციულობის მოთხოვნას, სასამართლომ მიიჩნია, რომ დაკისრებული ჯარიმა იყო შეუსაბამოდ მაღალი. მიუხედავად იმისა, რომ მსგავს საკითხზე სახელმწიფოს აქვს თავისუფალი შეფასების არე, მომჩივნის ფინანსური მდგომარეობის გათვალისწინებით დაკისრებული ჯარიმა მაინც მისაღწევი მიზნის არაპროპორციულად ჩაითვალა. შესაბამისად, სასამართლომ ერთხმად დაადგინა 1-ლი დამატებითი ოქმის 1-ლი მუხლის დარღვევა. 
საქმეზე Grifhorst v. France საფრანგეთიდან ანდორაში გადასვლისას, საბაჟოს თანამშრომლების მოთხოვნით, მომჩივანმა არ წარადგინა თანხა (EUR 233,056), რომელიც თან ჰქონდა. ის დამნაშავედ ცნეს საბაჟო კოდექსით გათვალისწინებულ ვალდებულებათა შეუსრულებლობის გამო და ამავე კოდექსის საფუძველზე ჩამოართვეს თანხა, რომელიც საბაჟოზე დამალა. გარდა ამისა, მას დაევალა ჩამორთმეული თანხის ოდენობის ნახევრის ჯარიმის სახით გადახდა და პატიმრობაც შეეფარდა. ევროპული სასამართლოს წინაშე მომჩივანი დავობდა, რომ მის მიმართ კონვენციის 1-ლი დამატებითი ოქმის 1-ლი მუხლი დაირღვა. სასამართლომ მიუთითა ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს მიერ სხვა არაერთ გადაწყვეტილებაში დამკვიდრებულ სტანდარტზე, რომ უნდა არსებობდეს სამართლიანი ბალანსი შეზღუდულ უფლებასა და მისაღწევ მიზანს შორის. ასევე ხაზი გაუსვა, რომ სახელმწიფო სარგებლობს თავისუფალი შეფასების არეალით, თვითონ განსაზღვროს ჯარიმის სახეობა და გადაწყვიტოს, რამდენად ემსახურება აღნიშნული საჯარო ინტერესების დაცვას კანონით განსაზღვრული მიზნის მისაღწევად. 
ევროპულმა სასამართლომ აღნიშნა, რომ ჯარიმა გათვალისწინებული იყო კანონით, რომელიც აკმაყოფილებდა კონვენციის მოთხოვნებს; თუმცა სასამართლომ სახელმწიფოს მიერ დაკისრებული სანქციების პროპორციულობაზე გაამახვილა ყურადღება და მიიჩნია, რომ არ იყო დაცული სამართლიანი ბალანსი – დაკისრებული ჯარიმა და სხვა სანქციები იყო ჩადენილი ქმედების არაპროპორციული; შესაბამისად, დადგინდა კონვენციის პირველი დამატებითი ოქმის პირველი მუხლის დარღვევა.
აღნიშნულ საქმეთაგან განსხვავებით, Konstantin Stefanov v. Bulgaria საქმეზე ევროპულმა სასამართლომ არ დაადგინა 1-ლი დამატებითი ოქმის 1-ლი მუხლის დარღვევა.
მომჩივანს, ეროვნებით ბულგარელ იურისტს, 260 ევროს ოდენობის ჯარიმა იმის გამო დაეკისრა, რომ უარი თქვა დაცვის ქვეშ მყოფი პირის წარმომადგენლობაზე. მომჩივანი აცხადებდა, რომ აღნიშნული ჯარიმით დაირღვა კონვენციის 1-ლი დამატებითი ოქმის 1-ლი მუხლით დაცული საკუთრების უფლება. სასამართლომ მიიჩნია, რომ მომჩივნისთვის ჯარიმის სახით დაკისრებული თანხა წარმოადგენს საკუთრებას, ამდენად, მასზე კონვენციის 1-ლი დამატებითი ოქმის 1-ლი მუხლი ვრცელდება. ის ეკუთვნის აღნიშნული მუხლის მე-2 ნაწილს, რომელიც სახელმწიფოს უფლებას აძლევს ჯარიმების გადახდის უზრუნველსაყოფად საკუთრებით სარგებლობა შეზღუდოს. შეზღუდვის კანონიერებასთან დაკავშირებით სასამართლომ აღნიშნა, რომ ეროვნულმა სასამართლომ მომჩივანი სამართლებრივი ნორმის საფუძველზე დააჯარიმა, რაც სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის ნაწილია. ევროპულმა სასამართლომ მიიჩნია, რომ კანონი აკმაყოფილებდა კონვენციის მოთხოვნებს და ჯარიმა არ იყო თვითნებური; მომჩივანს პროცედურული გარანტიებითაც შეეძლო, რომ გაესაჩივრებინა ჯარიმა. საბოლოოდ კი აღინიშნა, რომ ჯარიმა არც მკაცრი იყო და არც არაპროპორციული, ის ემსახურებოდა საჯარო ინტერესებს. ამ ყოველივეს გათვალისწინებით, არ დადგინდა 1-ლი დამატებითი ოქმის 1-ლი მუხლის დარღვევა.
ზემოაღნიშნული საქმეების ანალიზით ირკვევა, რომ ჯარიმის ვალდებულების დაკისრებით გამოწვეული კონვენციით გარანტირებულ უფლებათა სავარაუდო დარღვევის განხილვისას სასამართლო მხედველობაში იღებს, პროპორციულია თუ არა დაკისრებული თანხა ლეგიტიმურად მისაღწევი მიზნისა, დაცულია თუ არა სამართლიანი ბალანსი მისაღწევ მიზანსა და პირისთვის დაკისრებულ სანქციას შორის და, როგორც აღინიშნა, ევროპული სასამართლო მიიჩნევს, რომ განსახილველი საკითხი სახელმწიფოს თავისუფალი შეფასების არეალში ექცევა; თუმცა ის მაინც დაადგენს დარღვევას, თუკი შეზღუდვა არ შეესაბამება კონვენციის მოთხოვნებს, იმის მიუხედავად, რომ, ერთი მხრივ, ევროპული სასამართლო აღიარებს სახელმწიფოთა დისკრეციას ჯარიმის ოდენობის განსაზღვრის საკითხში, მეორე მხრივ, აცხადებს, რომ დაკისრებული ფულადი ვალდებულება პროპორციული უნდა იყოს.
2005 წლის 9 მარტს საქართველოს მოქალაქეებმა ამირან ნაცვლიშვილმა და რუსუდან ტოგონიძემ ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციის 34-ე მუხლის შესაბამისად ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოში საქართველოს წინააღმდეგ განაცხადი წარადგინეს. განმცხადებლები დავობდნენ, რომ საპროცესო შეთანხმების გამოყენებით მათ მიმართ კონვენციის მე-6 მუხლის 1-ლი პუნქტი და მე-7 დამატებითი ოქმის მე-2 მუხლი დაირღვა. ასევე სადავო გახადეს და მიუთითეს პირველი განმცხადებლის მიმართ უდანაშაულობის პრეზუმფციისა და 1-ლი დამატებითი ოქმის 1-ლი მუხლის სავარაუდო დარღვევა, აგრეთვე სახელმწიფოს მხრიდან კონვენციის 34-ე მუხლის მოთხოვნათა დარღვევაც. 
ორივე განმცხადებელი დავობდა, რომ ზიანის ძალდატანებით ანაზღაურებითა და ჯარიმის სანაცვლოდ სისხლის სამართლის საქმის წარმოების შეწყვეტით 1-ლი დამატებითი ოქმის 1-ლი მუხლიც დაირღვა.
სასამართლომ განმარტა, რომ, საპროცესო შეთანხმებიდან გამომდინარე, ზიანის ანაზღაურებაც და სხვა ფულადი გადასახადიც პირველი განმცხადებლის სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობიდან მომდინარეობდა და ამ ფულადი გადასახადების კანონიერება საპროცესო შეთანხმების სამართლიანობისგან ვერ გაიმიჯნება. შესაბამისად, სასამართლომ მიიჩნია, რომ 1-ლი დამატებითი ოქმის 1-ლი მუხლი არ დარღვეულა.
ჯარიმის აღსრულება
ჯარიმის აღსრულების პროცედურის, ჯარიმასთან დაკავშირებული ხანდაზმულობისა და აღსრულების შეწყვეტის საკითხებს საქართველოს კანონი „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“ არეგულირებს. დასახელებული კანონის მე-2 მუხლის „ბ“ ქვეპუნქტის შესაბამისად, ამ კანონით დადგენილი წესით აღსრულებას ექვემდებარება სისხლის სამართლის საქმეზე კანონიერ ძალაში შესული გამამტყუნებელი სასამართლო განაჩენი ფიზიკური ან/და იურიდიული პირისათვის სასჯელის სახით ჯარიმის დაკისრების ან/და ქონების ჩამორთმევის შესახებ.
მოცემული კატეგორიის სააღსრულებო საქმეთა აღსრულების პროცესში აღმასრულებელი ამავე კანონით დადგენილ იძულებით მექანიზმებს იყენებს, მათ შორის ახორციელებს მოვალისათვის წინადადების გაგზავნას გადაწყვეტილების ნებაყოფლობით შესრულების თაობაზე, იძიებს მოვალის ქონებას და ადებს ყადაღას, მოვალეს გაატარებს მოვალეთა რეესტრის რეგისტრაციაში, საჭიროების შემთხვევაში მიმართავს მოვალეს, რომ წარმოადგინოს ქონების ნუსხა. თუკი მოვალე ჯარიმას ნებაყოფლობით არ გადაიხდის, აღმასრულებლის ხელში გადავა ქონების აუქციონის წესით რეალიზაცია და მიღებული თანხის სახელმწიფო ბიუჯეტში გადარიცხვა. 
მნიშვნელოვანია აღინიშნოს საქართველოს კანონის – „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“ რეგულაცია, რომლის მიხედვით არის გათვალისწინებული ბიუჯეტში მსჯავრდებულის მიერ შეტანილი გირაოს თანხის ჯარიმის სახით გადარიცხვის წესი, კანონის 281 მუხლის შესაბამისად; აღსრულების ეროვნულ ბიუროს ევალება სააღსრულებო ფურცლის სააღსრულებო ბიუროში წარდგენიდან 10 დღეში მსჯავრდებულისა და გირაოს შემტანის წერილობითი თანხმობის საფუძველზე (თუ გირაოს შემტანი მსჯავრდებულია ან გირაო მსჯავრდებულის სახელით არის შეტანილი – მისი თანხმობის გარეშე) აღასრულოს აღსრულების ეროვნული ბიუროს სადეპოზიტო ანგარიშზე გირაოს სახით ფულადი თანხის შეტანა ამ კანონით დადგენილი წესის მიხედვით.
საყურადღებოა სსიპ აღსრულების ეროვნული ბიუროდან 2018 წლის 26 ნოემბერს ჩემ მიერ გამოთხოვილი ინფორმაცია, რომელიც მოიცავს აღსრულების ეროვნულ ბიუროში წარდგენილსა და დასრულებულ საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსით გათვალისწინებული სახდელის კატეგორიის საქმეებს 2014 წლიდან 2018 წლის 1-ლ ივლისამდე:
წელი     შემოსული საქმის რაოდენობა    დასრულებული საქმის რაოდენობა
2014    8355    6807
2015    8182    9047
2016    8426    7429
2017    7389    6252
2018 
(1 ივლისამდე)    2890    2629

აღნიშნული ინფორმაციით არ იკვეთება, სისხლის სამართლის საქმეებზე კონკრეტულად რა საფუძვლით აღსრულდა საქმე „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“ საქართველოს კანონის 281 მუხლით დადგენილი წესით, დაექვემდებარა თუ არა აღნიშნული საქმეები დასახელებული კანონით დადგენილი აღსრულების საერთო წესს. 
სისხლისსამართლებრივი წესით დაკისრებული ჯარიმის საფუძველზე მიმდინარე სააღსრულებო წარმოების შეწყვეტის წესს „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“ საქართველოს კანონის 34-ე მუხლი არეგულირებს, კერძოდ: 1-ლი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტის შესაბამისად, აღსრულება შეწყდება, როცა გავა აღსასრულებელი გადაწყვეტილების იძულებითი აღსრულების ხანდაზმულობის ვადა; ამავე პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტის თანახმად, აღსრულება შეწყდება, თუ თანხის გადახდევინებასთან დაკავშირებულ საქმეზე სააღსრულებო წარმოების დაწყებიდან გასულია 10 წელი, გარდა: ალიმენტის გადახდევინებისა; შრომითი ურთიერთობიდან გამომდინარე, დასახიჩრებით ან ჯანმრთელობის სხვაგვარი დაზიანებით, აგრეთვე მარჩენლის დაკარგვით გამოწვეული ზიანის ანაზღაურებისა; დანაშაულით ან ადმინისტრაციული სამართალდარღვევით მიყენებული ზიანის ანაზღაურების შესახებ მოთხოვნებისა, აგრეთვე სახელმწიფო, ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ან ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის სასარგებლოდ ან საწინააღმდეგოდ წარმოებული სააღსრულებო საქმეებისა. 
ამგვარად, ციტირებული ნორმით, ერთი მხრივ, აღსრულების შეწყვეტის შესაძლებლობაა დადგენილი იმ შემთხვევაში, თუ გავა აღსასრულებელი გადაწყვეტილების იძულებითი აღსრულების ხანდაზმულობის ვადა (მუხლი 34, პუნქტი 1, „ე“ ქვეპუნქტი); ხოლო, მეორე მხრივ, დადგენილია, რომ სახელმწიფო, ავტონომიური რესპუბლიკის, რესპუბლიკური ან ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის სასარგებლოდ წარმოებულ სააღსრულებო საქმეზე, რომელიც სისხლისსამართლებრივი წესით დაკისრებული ჯარიმების საქმეთა კატეგორიას მოიცავს, აღსრულების შეწყვეტა შეუძლებელია 10-წლიანი ვადის გასვლის შემდეგაც. 
მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ აღსრულების ეროვნული ბიუროს წარმოებაში არსებული სისხლისსამართლებრივი წესით დაკისრებული ჯარიმის აღსრულების ერთ-ერთ საქმეში აღმასრულებელს მიმართა მოვალემ და „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“ საქართველოს კანონის 34-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტის საფუძველზე აღსრულების შეწყვეტა მოითხოვა, ვინაიდან საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 76-ე მუხლის პირველი ნაწილით ამ კატეგორიის დანაშაულისათვის დადგენილი განაჩენის ხანდაზმულობის ვადა უკვე გასული იყო. 
აღმასრულებელმა შუამდგომლობით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს და საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 76-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტის საფუძველზე მოვალის, იმავე მსჯავრდებულის, დამატებითი სასჯელის მოხდისაგან გათავისუფლება მოითხოვა. 
თბილისის საქალაქო სასამართლომ აღმასრულებელს უარი უთხრა შუამდგომლობის დაკმაყოფილებაზე. თბილისის საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილება თბილისის სააპელაციო სასამართლოში გასაჩივრდა, რომელმაც დააკმაყოფილა საჩივარი და მოვალე (მსჯავრდებული) განაჩენით დანაშაულის ჩადენისათვის დამატებითი სასჯელის სახით დანიშნული ჯარიმის გადახდისაგან გაათავისუფლა. სააპელაციო სასამართლომ იმ გარემოებაზე მიუთითა, რომ გასული იყო სისხლის სამართლის კოდექსის 76-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული, კანონიერ ძალაში შესული გამამტყუნებელი განაჩენის აღსრულების 6-წლიანი ვადა და ამ საფუძვლით მსჯავრდებული დამატებითი სასჯელის მოხდისაგან გაათავისუფლა. აღნიშნული გარემოება კი საფუძველი გახდა აღმასრულებლის მიერ სააღსრულებო წარმოების შეწყვეტისა „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“ საქართველოს კანონის 34-ე მუხლის 1-ლი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტზე დაყრდნობით. 
საკითხზე მსჯელობისას სააპელაციო სასამართლომ „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“ საქართველოს კანონის 34-ე მუხლის 1-ლი პუნქტის „კ“ ქვეპუნქტს მიაქცია ყურადღება. სასამართლო მიუთითებს, რომ, მართალია, ციტირებული ნორმით მოცემული განსაზღვრება გარკვეულწილად ეწინააღმდეგება საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 76-ე მუხლის „ბ“ ქვეპუნქტს, მაგრამ, ასეთი წინააღმდეგობის მიუხედავად, პალატამ ჩათვალა, რომ საკითხის გადაწყვეტისას საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსით უნდა ეხელმძღვანელა, რომელიც უფრო ჰუმანურია და არ უშვებს რაიმე დათქმას, მით უმეტეს, არ შეიძლება მსჯავრდებულის ხსენებული კანონით გარანტირებული უფლების შეზღუდვა.
ჯარიმის, როგორც სისხლისსამართლებრივი სასჯელის შეფარდებისა და აღსრულების საკითხის, ანალიზისას საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატის მიერ 2014 წლის 14 აპრილს მომზადებული განმარტებაა გასათვალისწინებელი. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მითითებული განმარტება ეხება განაჩენთა ერთობლიობის დროს წინა განაჩენით დანიშნული დამატებითი სასჯელის ბოლო განაჩენისათვის დამატებას. აღნიშნულ სისხლის სამართლის საქმეში, თბილისის საქალაქო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა კოლეგიის 2009 წლის 28 ოქტომბრის განაჩენით, ბრალდებულს სასჯელად 3 თვით თავისუფლების აღკვეთა დაეკისრა, რაც ჩაეთვალა პირობით სასჯელად, 1 წლის გამოსაცდელი ვადით, ხოლო დამატებითი სასჯელის სახით ჯარიმა დაეკისრა 2000 ლარის ოდენობისა.
იმავე სასამართლოს 2010 წლის 29 აპრილის განაჩენით ბრალდებულს სსკ-ის 273-ე მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის მიესაჯა 1 წლით თავისუფლების აღკვეთა. დანიშნული სასჯელით ბრალდებულს 3 თვე პენიტენციურ დაწესებულებაში მოხდით განესაზღვრა, ხოლო დარჩენილი 9 თვე ჩაეთვალა პირობითად, 1 წლისა და 9 თვის გამოსაცდელი ვადით. გარდა ამისა, სსკ-ის 67-ე მუხლის მე-5 ნაწილის შესაბამისად, სასამართლომ გააუქმა წინა განაჩენი პირობითი მსჯავრის ნაწილში, მოუხდელი ნაწილი (3 თვე) ახლად დანიშნულ სასჯელს დაუმატა და მსჯავრდებულს განაჩენთა ერთობლიობით სასჯელის საბოლოო ზომად 1 წლითა და 3 თვით თავისუფლების აღკვეთა განესაზღვრა. დანიშნული სასჯელიდან 6 თვე სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში მოხდით განესაზღვრა, ხოლო დარჩენილი 9 თვე ჩაეთვალა პირობითად, 1 წლისა და 9 თვის გამოსაცდელი ვადით.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2014 წლის 21 თებერვლისა და თბილისის სააპელაციო სასამართლოს 2014 წლის 18 მარტის განჩინებებით არ დამტკიცდა პროკურორსა და ბრალდებულს შორის დადებული საპროცესო შეთანხმება.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს საკასაციო პალატამ განმარტა, რომ, საქართველოს სსკ-ის 59-ე მუხლის მე-2 ნაწილის დანაწესის შესაბამისად, აღნიშნულ შემთხვევაში თბილისის საქალაქო სასამართლო განაჩენთა ერთობლიობით საბოლოო სასჯელის დანიშვნისას, გარდა ძირითადი სასჯელისა, აგრეთვე ვალდებული იყო ჯარიმის სახით დაკისრებულ დამატებით სასჯელზეც ემსჯელა. ცხადია, მოცემულ შემთხვევაში ბრალდებულს არ ჰქონდა ჯარიმის თანხა გადახდილი, ვინაიდან შეიძლება მხოლოდ აღუსრულებელი ჯარიმა გამხდარიყო უზენაესი სასამართლოს მსჯელობის საგანი წინა განაჩენით დაკისრებული დამატებითი სასჯელის სახით განსაზღვრული ჯარიმის დამატებისას განაჩენთა ერთობლიობის დროს. საქართველოს უზენაესი სასამართლო აგრეთვე აზუსტებს, რომ, საქართველოს სსკ-ის 59-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, პირველი ინსტანციის სასამართლოს სრულად უნდა დაემატებინა წინა განაჩენით დამატებითი სასჯელის სახით დანიშნული ჯარიმა 2000 ლარის ოდენობისა, რაც აღნიშნულ სისხლის სამართლის საქმეზე არ შესრულებულა, კერძოდ, სასამართლომ წინა განაჩენი მხოლოდ პირობითი მსჯავრის ნაწილში გააუქმა და საერთოდ არ შეეხო დამატებით დანიშნული სასჯელის არმოხდილ ნაწილს. ამგვარად, თბილისის საქალაქო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა კოლეგიის 2009 წლის 28 ოქტომბრის განაჩენი დამატებით დანიშნული სასჯელის ნაწილში, ფაქტობრივად, აღუსრულებელია. საკასაციო პალატის შეფასებით, იმ შემთხვევაში, თუ თბილისის საქალაქო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა კოლეგიის 2010 წლის 29 აპრილის განაჩენით ბრალდებულს განაჩენთა ერთობლიობით ექნებოდა განსაზღვრული წინა განაჩენით დანიშნული დამატებითი სასჯელის არმოხდილი ნაწილიც, 2021 წლის მდგომარეობით აღუსრულებელი, სასამართლო უფლებამოსილი იქნებოდა საპროცესო შეთანხმება წარმოდგენილი სახით დაემტკიცებინა. აქედან გამომდინარე, უზენაესმა სასამართლომ არ დააკმაყოფილა პროკურორის საკასაციო საჩივარი და არ დამტკიცდა ბრალდებისა და დაცვის მხარეთა შორის დადებული საპროცესო შეთანხმება.
გარდა ამისა, საკასაციო პალატამ განმარტა, რომ ახალი ბრალდების საქმეზე გამამტყუნებელი განაჩენის დადგენის შემთხვევაში, თუ ბრალდებულს სასჯელით პატიმრობა დაუდგინდება, სასჯელაღსრულების დეპარტამენტის თავმჯდომარის შუამდგომლობის საფუძველზე სასჯელის მოხდის ადგილის მიხედვით პირველი ინსტანციის სასამართლო იმსჯელებს, რომ ყველა აღუსრულებელი განაჩენის მიხედვით მსჯავრდებულს სასჯელი საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 286-ე მუხლით განესაზღვროს. იმ შემთხვევაში კი, თუ პირს არასაპატიმრო სასჯელი დაენიშნება, როგორც ამ სასჯელის, ასევე წინა აღუსრულებელი განაჩენით დანიშნული არასაპატიმრო სასჯელის აღსრულებას სააღსრულებო ან არასაპატიმრო სასჯელთა აღსრულებისა და პრობაციის ბიურო უზრუნველყოფს „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“ და „არასაპატიმრო სასჯელთა აღსრულების წესისა და პრობაციის შესახებ“ საქართველოს კანონების მიხედვით.
დასკვნა
ჯარიმა არის კანონმდებლობით გათვალისწინებული პასუხისმგებლობის სახე, რომელიც სასჯელის სახით შეეფარდება ბრალეული და მართლსაწინააღმდეგო ქმედების ჩამდენ პირს. სასჯელის ამ სახის გამოყენების დროს მრავალ ფაქტობრივ გარემოებას ექცევა ყურადღება, მოსამართლე, როგორც სასჯელის ამ ზომის განმსაზღვრელი პირი, ამ გარემოებებით ხელმძღვანელობს, ამასთან, მან ყურადღება უნდა გაამახვილოს პროპორციულობის პრინციპზე.
ჯარიმა ინიშნება როგორც დამატებით, ასევე ძირითად სასჯელად, მაგრამ არ არის მითითებული, რომ, თუ სასჯელის ძირითად სახედ სასამართლო ჯარიმას იყენებს, მას არ შეუძლია დამატებით სასჯელადაც ჯარიმა გამოიყენოს, რაც, პრაქტიკულად, საკანონმდებლო ხარვეზია, რადგან, თუ ჯარიმა ძირითადი სასჯელია, იგი დამატებითი სასჯელის როლს ვეღარ შეასრულებს.
საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის მიხედვით, შესაძლებელია რამდენიმე დამატებითი სასჯელის ერთდროულად დანიშვნა, მაგრამ არ არის მითითებული, რომელ დამატებით სასჯელთან ერთად შეიძლება ჯარიმის გამოყენება. მიზანშეწონილი არ არის ჯარიმისა და საზოგადოებისთვის სასარგებლო შრომის ერთად გამოყენება, რადგან საზოგადოებისთვის სასარგებლო შრომა, როგორც წესი, იმას შეეფარდება, ვისაც ჯარიმის გადახდის საშუალება არ აქვს. ასევე, წესისამებრ, გაუმართლებელია ჯარიმის მისჯა დამატებით სასჯელად, როდესაც სასჯელის მთავარი სახე თავისუფლების აღკვეთაა, რადგან დიდია რისკი არაპროპორციული სასჯელის მისჯისა. 
გაუმართლებელია ჯარიმის დაკისრება თანამდებობის დაკავების ან საქმიანობის უფლების ჩამორთმევის დროს, რადგან ამ დროს მსჯავრდებული ისედაც განიცდის დიდ ფინანსურ დანაკარგს.
 როგორც წესი, ჯარიმა ნაკლებად მძიმე დანაშაულთა გამო ინიშნება, ძირითადად იმგვარ ქმედებათა გამო, რომელთა შედეგად გამოწვეული ზიანის აღდგენა შეუძლებელია. დაუშვებელია სასჯელის ძირითად სახედ ჯარიმის გამოყენება როგორც მძიმე, ისე განსაკუთრებით მძიმე დანაშაულის შემთხვევაში. ამიტომ მიუღებელია კანონმდებლის მიდგომა, მაგალითად, 180-ე მუხლის მე-3 ნაწილის მიმართ, როდესაც სასჯელის სახე თავისუფლების 6-დან 9 წლამდე აღკვეთა ან ჯარიმაა. დაუშვებელია, ჯარიმა იყოს ამ ზომის თავისუფლების აღკვეთის ალტერნატივა. გერმანული კანონმდებლობა ერთმანეთისაგან მიჯნავს დანაშაულის ჩადენასა და გადაცდომას. ჯარიმა გამოიყენება მხოლოდ გადაცდომისას.
 როდესაც პირი ჯარიმას არ იხდის, იგი სხვა სასჯელით იცვლება. სისხლის სამართლის კოდექსი გაანგარიშების წესს განსაზღვრავს, მაგრამ ჯარიმის თავისუფლების აღკვეთით შეცვლის შემთხვევაში მსგავსი პროპორცია არ არის დადგენილი. საჭირბოროტოა შემთხვევა, როდესაც ჯარიმა თავისუფლების აღკვეთით ისეთ მუხლთან მიმართებით იცვლება, რომელიც სასჯელის ძირითად სახედ თავისუფლების აღკვეთას არ ითვალისწინებს, რაც შესაძლოა ეწინააღმდეგება კანონიერების პრინციპს. ჯარიმის გადაუხდელობის შემთხვევაში არ იწყება ნასამართლობის ვადის ათვლა და პირი მუდმივად ნასამართლევად ითვლება.
ამასთან, აღსანიშნავია, რომ მხოლოდ სასჯელის დანიშვნა არ არის საკმარისი მისი აღსრულებისათვის, ჯარიმის დანიშვნა მხოლოდ ერთი ნაწილია, რომელსაც ახლავს მეორე მხარე – მისი აღსრულება, რომელიც სხვა დამატებით პროცედურებს საჭიროებს.
დასკვნის სახით შეიძლება ითქვას, რომ სისხლისსამართლებრივი წესით დაკისრებული ჯარიმების აღსრულების ხანდაზმულობის საკითხი და ამ საფუძვლით ჯარიმის აღსრულების შეწყვეტა „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“ საქართველოს კანონით არ არის მკაფიოდ დარეგულირებული, აღნიშნული კანონი ამ მხრივ ბუნდოვანია. შესაბამისად, მიგვაჩნია, რომ მოცემული საკითხი საჭიროებს საკანონმდებლო მოწესრიგებას, რათა არ დაზარალდეს მოვალე მსჯავრდებულ პირთა უფლებები, რომელთა მიმართაც არსებობს ხანდაზმულობის საფუძვლით სასჯელისაგან გათავისუფლების წინაპირობები, ეს მაშინ, როცა სააღსრულებო კანონმდებლობა მათ მიმართ დროში განუსაზღვრელად სააღსრულებო წარმოების არსებობის შესაძლებლობას აწესებს.

აბრამიშვილი ლ., მექრთამეობისათვის გათვალისწინებული სასჯელები ძველი ქართული სამართლის წიგნების მიხედვით, „სამართლის ჟურნალი“, №1, თბ., 2011, 5.
გამყრელიძე ო., საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის განმარტება, თბ., 2008, 49.
გამყრელიძე ო., სისხლის სამართლის პრობლემები, ტომი III, თბ., 2013, 11.
გოთუა ზ., სისხლის სამართალი, ზოგადი ნაწილი, თბ., 2001, გამოყენებული გვერდის ნუმერაცია.
დავითაშვილი გ., დანაშაული და სასჯელი ქართულ ჩვეულებით სამართალში, „სამართლის ჟურნალი“, №2, თბ., 2011, 290-291. 
დვალიძე ი., სისხლის სამართლის ზოგადი ნაწილი, სასჯელი და დანაშაულის სხვა სისხლისსამართლებრივი შედეგები, თბ., 2013, 14. 
ვარძელაშვილი ი., სასჯელის მიზნები, თბ., 2016, 9. 
ივანიძე მ., მიუთითეთ ავტორის სტატიის დასახელება ან ჩანართის, როგორც წყაროს, ხასიათი გამოკვეთეთ, სისხლის სამართლის კანონმდებლობის ლიბერალიზაციის ტენდენციები საქართველოში, თოდუა ნ. (რედ.), თბ., 2016, 322. 
ლეკვეიშვილი მ., იხ. ბიბლიოგრაფიის მე-7 პუნქტის მითითება, სისხლის სამართლის კანონმდებლობის ლიბერალიზაციის ტენდენციები საქართველოში, თოდუა ნ. (რედ.), თბ., 2016, 22.
ლეკვეიშვილი მ., სასჯელის ინდივიდუალიზაცია, როგორც სასჯელის შეფარდების მნიშვნელოვანი პროცესი, სისხლის სამართლის კანონმდებლობის ლიბერალიზაციის ტენდენციები საქართველოში, თბ., 2016, 22. 
ლეკვეიშვილი მ., სასჯელის მიზნები და სასჯელის შეფარდების სისხლისსამართლებრივი და კრიმინოლოგიური ასპექტები, ჟურნ. „მართლმსაჯულება და კანონი“, №4(43) 14, 2014, 22.
მჭედლიშვილი-ჰედრიხი ქ., სისხლის სამართლის ზოგადი ნაწილი I, დანაშაული, ძირითადი საკითხები კითხვა-პასუხებით, თბ., 2014, 7. 
მეტრეველი ვ., საქართველოს სახელმწიფოსა და სამართლის ისტორია, თბ., 2003, 257-258, 264, 273-275.
ტურავა მ., სისხლის სამართლის ზოგადი ნაწილის მიმოხილვა, მე-9 გამოც., თბ., 2013, 353.
ტურავა მ., სისხლის სამართალი, ზოგადი ნაწილი, დანაშაულის მოძღვრება, წიგნი პირველი, თბ., 2011, 353. 
ტყეშელიაძე გ., მიუთითეთ ავტორის სტატიის დასახელება ან, თუ მუხლის კომენტარია, შესაბამისი ნაწილი, სისხლის სამართლის ზოგადი ნაწილი, სახელმძღვანელო, ნაჭყებია გ. (რედ.), თბ., 2007, 200, 358.
ფუტკარაძე ი., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 11 , თბ., 1987, 541-542.
ცქიტიშვილი თ., სასჯელის პროპორციულობა, სისხლის სამართლის კანონმდებლობის ლიბერალიზაციის ტენდენციები საქართველოში, თბ., 2016, 187.
ჯავახიშვილი ივ., ქართული სამართლის ისტორია, წ. 2, ნაკვეთი 2, ტფ., 1929, 503.
ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს 2007 წლის 11 იანვრის გადაწყვეტილება საქმეზე: Mamidakis v. Greece, განაცხადი: №35533/04.
ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს 2009 წლის 26 თებერვლის გადაწყვეტილება საქმეზე: Grifhorst v. France, განაცხადი: №28336/02.
ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს 2013 წლის 25 ივნისის გადაწყვეტილება საქმეზე: Natsvlishvili and Togonidze v. Georgia , განაცხადი: №9043/05. 
ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს 2015 წლის 27 ოქტომბრის გადაწყვეტილება საქმეზე: Konstantin Stefanov v. Bulgaria, განაცხადი: №35399/05.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს 2017 წლის 1 აგვისტოს განჩინება საქმეზე №1, ბ/531-17.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატის 2014 წლის 14 აპრილის გადაწყვეტილება საქმეზე №100აპ-14. 
საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2011 წლის 11 ივლისის №3/2/416 გადაწყვეტილება „საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“.
საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 24 ოქტომბრის №1/4/592 გადაწყვეტილება „საქართველოს მოქალაქე ბექა წიქარიშვილის საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ. 
საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 30 ოქტომბრის № 1/8/594 გადაწყვეტილება „მოქალაქე ხათუნა შუბითიძე, საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“. 
United Nations Office On Drugs and Crime, Handbook of basic principles and promising practices on Alternatives to Imprisonment, Vienna, 2007, 29-30.
Adrian L., Speichern und Strafen. Die Gesellschaft im Datengefängnis, C. H. Beck, München, 2019, 5. 
Friedrich K., Etymologisches Wörterbuch der Deutschen Sprache. Walter de Gruyter Verlag, Berlin, 1963, 31. 
Janusz K., Wie man ein Kind lieben soll, Göttingen, 1978, 111. 
Schmiedhдuser E., Strafrecht. Allgemeiner Teil. Tübingen, 1984, 11.
Viktor A., Geburt der Strafe. Klostermann, Frankfurt am Main 1951, 81.
Winfried H., Warum Strafe sein muss. Ein Plädoyer. Ullstein, Berlin, 2009, 15.
Zipf/Dölling, in: Maurach R. V., Gössel K. H., Zipf H., Strafrecht, AT, Teilband 2, 8. Aufl., Heidelberg, 2014, S. 762, §62 Rn. 60. 
BVerfGE 92,1.
BVerfGE 126, 170.
BverfGE 105, 135.
Зубкова В., Уголовное наказание и его социальная роль: теория и практика, М., 2002, 12-13. 
Таганцев И. С., Русское уголовное право, Лекции, часть общая, Т. I, М., 1994, 31.
[02/06/2020]. 
აღსრულების ეროვნული ბიუროს 2018 წლის 26 ნოემბრის №81781 წერილი: სისხლის სამართლის საქმეებზე საჯარო ინფორმაციის მოთხოვნის თაობაზე. სასურველია აქვე მიეთითოს, თუ სად არის გამოქვეყნებული წერილში ასახული ინფორმაცია ყველასთვის ხელმისაწვდომი ანგარიშის სახით, თუ შესაბამისი მიმართვის საფუძველზე იქნა მოპოვებული უფლებამოსილი ორგანოდან. აღნიშნული გასათვალისწინებელია წერილის შინაარსისა და მითითების ფორმის გამოსაკვეთად, რათა არ მოხდეს კონფიდენციალური ინფორმაციის ან სხვა სახის მონაცემის გასაჯაროება. 

1 საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლი 
1. ყოველ ადამიანს აქვს უფლება თავის უფლებათა დასაცავად მიმართოს სასამართლოს. საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლება უზრუნველყოფილია.
2. ყოველი პირი უნდა განსაჯოს მხოლოდ იმ სასამართლომ, რომლის იურისდიქციასაც ექვემდებარება მისი საქმე.
3. დაცვის უფლება გარანტირებულია. ყველას აქვს უფლება სასამართლოში დაიცვას თავისი უფლებები პირადად ან ადვოკატის მეშვეობით, აგრეთვე კანონით განსაზღვრულ შემთხვევებში − წარმომადგენლის მეშვეობით. ადვოკატის უფლებების შეუფერხებელი განხორციელება და ადვოკატთა თვითორგანიზების უფლება გარანტირებულია კანონით.
4. ბრალდებულს უფლება აქვს მოითხოვოს თავისი მოწმეების გამოძახება და ისეთივე პირობებში დაკითხვა, როგორებიც აქვთ ბრალდების მოწმეებს.
5. ადამიანი უდანაშაულოდ ითვლება, ვიდრე მისი დამნაშავეობა არ დამტკიცდება კანონით დადგენილი წესით – კანონიერ ძალაში შესული სასამართლოს გამამტყუნებელი განაჩენით.
6. არავინ არის ვალდებული, ამტკიცოს თავისი უდანაშაულობა. ბრალდების მტკიცების მოვალეობა ეკისრება ბრალმდებელს.
7. დადგენილება ბრალდებულის სახით პირის პასუხისგებაში მიცემის შესახებ უნდა ემყარებოდეს დასაბუთებულ ვარაუდს, ხოლო გამამტყუნებელი განაჩენი - უტყუარ მტკიცებულებებს. ყოველგვარი ეჭვი, რომელიც ვერ დადასტურდება კანონით დადგენილი წესით, უნდა გადაწყდეს ბრალდებულის სასარგებლოდ.
8. არავის დაედება განმეორებით მსჯავრი ერთისა და იმავე დანაშაულისათვის.
9. არავინ აგებს პასუხს ქმედებისათვის, რომელიც მისი ჩადენის დროს სამართალდარღვევად არ ითვლებოდა. კანონს, თუ იგი არ ამსუბუქებს ან არ აუქმებს პასუხისმგებლობას, უკუძალა არა აქვს.
10. კანონის დარღვევით მოპოვებულ მტკიცებულებას არ აქვს იურიდიული ძალა.
11. არავინ არის ვალდებული მისცეს თავისი ან იმ ახლობელთა საწინააღმდეგო ჩვენება, რომელთა წრე განსაზღვრულია კანონით. 
2 საქართველოს კონსტიტუციის 59-ე მუხლი 
1. სასამართლო ხელისუფლება დამოუკიდებელია და მას ახორციელებენ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო და საქართველოს საერთო სასამართლოები.
2. საკონსტიტუციო კონტროლის სასამართლო ორგანო საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოა. მისი შექმნისა და საქმიანობის წესი განისაზღვრება ორგანული კანონით.
3. მართლმსაჯულებას ახორციელებენ საერთო სასამართლოები. სპეციალიზებული სასამართლოები შეიძლება შეიქმნას მხოლოდ საერთო სასამართლოების სისტემაში. სამხედრო სასამართლოს შემოღება შეიძლება საომარი მდგომარეობის დროს და მხოლოდ საერთო სასამართლოების სისტემაში. დაუშვებელია საგანგებო სასამართლოების შექმნა. საერთო სასამართლოებში საქმეებს განიხილავენ ნაფიცი მსაჯულები კანონით განსაზღვრულ შემთხვევებში და დადგენილი წესით. საერთო სასამართლოების სისტემა, უფლებამოსილება და საქმიანობის წესი განისაზღვრება ორგანული კანონით.
3 ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს 2007 წლის 11 იანვრის გადაწყვეტილება საქმეზე: Mamidakis v. Greece, განაცხადი: №35533/04. 
4 ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს 2009 წლის 26 თებერვლის გადაწყვეტილება საქმეზე: Grifhorst v. France, განაცხადი: №28336/02. 
5 ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს 2015 წლის 27 ოქტომბრის გადაწყვეტილება საქმეზე: Konstantin Stefanov v. Bulgaria, განაცხადი: №35399/05. 
6 „ყოველ ფიზიკურსა და იურიდიულ პირს აქვს თავისი საკუთრებით შეუფერხებელი სარგებლობის უფლება. მხოლოდ საზოგადოებრივი საჭიროებისათვის შეიძლება ჩამოერთვას საკუთრება ვინმეს კანონითა და საერთაშორისო სამართლის ზოგადი პრინციპების გათვალისწინებით. ამასთან, წინარე დებულება ვერ ხელყოფს სახელმწიფოს უფლებას, გამოიყენოს ისეთი კანონი, რომელსაც ის აუცილებლად მიიჩნევს საერთო ინტერესების შესაბამისად საკუთრებით სარგებლობის კონტროლისათვის ან გადასახადებისა და სხვა მოსაკრებლის ან/და ჯარიმების გადახდის უზრუნველსაყოფად.“ 
7 ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს 2013 წლის 25 ივნისის გადაწყვეტილება საქმეზე: Natsvlishvili and Togonidze v. Georgia, განაცხადი: №9043/05. 
8 იხ. საქართველოს კანონი „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“, საქართველოს საკანონმდებლო მაცნე, 16/04/1999, მიუთითეთ გამოყენებული მუხლი. 
9 აღსრულების ეროვნული ბიუროს 2018 წლის 26 ნოემბრის №81781 წერილი: სისხლის სამართლის საქმეებზე საჯარო ინფორმაციის მოთხოვნის თაობაზე. იხ. ბიბლიოგრაფიაში მითითებული რეკომენდაცია დანართის მითითების წესთან დაკავშირებით. 
10 აღსრულება შეწყდება, თუ გასულია აღსასრულებელი გადაწყვეტილების იძულებითი აღსრულების ხანდაზმულობის ვადა. 
11 გავიდა აღსასრულებელი გადაწყვეტილების იძულებითი აღსრულების ხანდაზმულობის ვადა. 
12 აღსრულება შეწყდება, თუ თანხის გადახდევინებასთან დაკავშირებულ საქმეზე სააღსრულებო წარმოების დაწყებიდან გასულია 10 წელი, გარდა ალიმენტის გადახდევინების შესახებ, გამომდინარე შრომითი ურთიერთობიდან: დასახიჩრებით ან ჯანმრთელობის სხვაგვარი დაზიანებით; აგრეთვე მარჩენლის დაკარგვით გამოწვეული ზიანის ანაზღაურებისა და დანაშაულით ან ადმინისტრაციული სამართალდარღვევით მიყენებული ზიანის ანაზღაურების შესახებ მოთხოვნებისა; აგრეთვე სახელმწიფო, ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ან ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის სასარგებლოდ ან საწინააღმდეგოდ წარმოებული სააღსრულებო საქმეებისა. 
13 თბილისის სააპელაციო სასამართლოს 2017 წლის 1 აგვისტოს განჩინება საქმეზე №1ბ/531-17. 
14 იხ.საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატის 2014 წლის 14 აპრილის გადაწყვეტილება საქმეზე №2კ-100აპ-14
15 საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატის 2014 წლის 14 აპრილის გადაწყვეტილება საქმეზე №2კ-100აპ-14, იხ. განმარტება, [02.06.2020].